Tranh Chấp Nuôi Con Khi Không Đăng Ký Kết Hôn Giải Quyết Như Thế Nào?

Mối quan hệ cha, mẹ, con phát sinh dựa vào sự kiện sinh đẻ, sự kiện nuôi dưỡng, sự kiện sống chung. Đối với sự kiện sinh đẻ, mối quan hệ này phát sinh khi giữa cha, mẹ đã đăng kí kết hôn hoặc ngay cả khi giữa họ không tồn tại quan hệ hôn nhân. Con được sinh ra mà giữa cha, mẹ không đăng kí kết hôn thì vẫn được hưởng những quyền lợi và được nhà nước, pháp luật bảo vệ. Vậy khi không đăng kí kết hôn mà giữa họ có con chung và xảy ra tranh chấp về quyền giành nuôi con thì sẽ giải quyết như thế nào?

Những vấn đề pháp lý khi không đăng ký kết hôn
Tại Khoản 1 Điều 9 Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014 (Luật HN&GĐ) quy định:

• Việc kết hôn phải được đăng ký và do cơ quan nhà nước có thẩm quyền thực hiện theo quy định của Luật này và pháp luật về hộ tịch.
• Việc kết hôn không được đăng ký theo quy định tại khoản này thì không có giá trị pháp lý.

Về địa vị pháp lý, giữa nam và nữ đủ điều kiện kết hôn chung sống với nhau mà không đăng ký kết hôn thì được xem là chung sống như vợ chồng.
Như vậy, khi nam và nữ chung sống với nhau nhưng không thực hiện đăng ký kết hôn tại cơ quan có thẩm quyền thì khi có tranh chấp xảy ra và có yêu cầu ly hôn, Tòa án sẽ tuyên không công nhận quan hệ vợ chồng giữa họ.
Thêm vào đó, về nguyên tắc giải quyết tranh chấp trong quan hệ hôn nhân phải giải quyết ba vấn đề lớn: quan hệ hôn nhân, tài sản và con cái. Những vấn đề này cũng được pháp luật quy định cụ thể tại Điều 14 Luật HN&GĐ. Cụ thể như sau:
Thứ nhất, không làm phát sinh quyền và nghĩa vụ giữa vợ chồng
Thứ hai, quyền và nghĩa vụ giữa nam, nữ chung sống với nhau như vợ chồng và con được giải quyết theo quy định của Luật HN&GĐ về quyền, nghĩa vụ của cha mẹ và con. (Điều 15 Luật HN&GĐ)
Thứ ba, quan hệ tài sản, nghĩa vụ và hợp đồng của nam, nữ chung sống với nhau như vợ chồng mà không đăng ký kết hôn được giải quyết theo thỏa thuận giữa các bên; trong trường hợp không có thỏa thuận thì giải quyết theo quy định của Bộ luật dân sự và các quy định khác của pháp luật có liên quan. (Điều 16 Luật HN&GĐ).

Pháp luật giải quyết về tranh chấp nuôi con như thế nào?

Căn cứ theo Điều 81 Luật HN&GĐ quy định quyền và nghĩa vụ trông nom, chăm sóc, giáo dục con của cha mẹ như sau:

Về đối tượng: là con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình theo quy định của Luật này, Bộ luật dân sự và các luật khác có liên quan.

Về việc xác định quyền nuôi con:

• Vợ, chồng thỏa thuận về người trực tiếp nuôi con, nghĩa vụ, quyền của mỗi bên đối với con; trường hợp không thỏa thuận được thì Tòa án quyết định giao con cho một bên trực tiếp nuôi căn cứ vào quyền lợi về mọi mặt của con; nếu con từ đủ 07 tuổi trở lên thì phải xem xét nguyện vọng của con.
• Con dưới 36 tháng tuổi được giao cho mẹ trực tiếp nuôi, trừ trường hợp người mẹ không đủ điều kiện để trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con hoặc cha mẹ có thỏa thuận khác phù hợp với lợi ích của con.

Như vậy, Pháp luật tôn trọng sự thỏa thuận giữa các bên. Trong trường hợp không thỏa thuận được thì:

• Đối với con dưới 36 tháng tuổi, mẹ trực tiếp nuôi (trừ trường hợp người mẹ không đủ điều kiện nuôi con)
• Đối với con từ đủ 36 tháng tuổi trở lên thì Tòa án quyết định giao con cho một bên trực tiếp nuôi căn cứ vào quyền lợi về mọi mặt của con (như thu nhập, nơi ở, sức khỏe, môi trường sống, thời giờ làm việc, tình cảm đối với con, ... ).
• Trong trường hợp con từ đủ 07 tuổi trở lên thì xem xét nguyện vọng của con. Việc xem xét này chỉ mang tính chất tham khảo, không mang tính quyết định trong việc ai trực tiếp nuôi con.

Quyền và nghĩa vụ của cha mẹ khi không trực tiếp nuôi con

Căn cứ theo Điều 82 Luật HN&GĐ quy định thì:

• Cha, mẹ không trực tiếp nuôi con có nghĩa vụ tôn trọng quyền của con được sống chung với người trực tiếp nuôi.
• Cha, mẹ không trực tiếp nuôi con có nghĩa vụ cấp dưỡng cho con. Có quyền, nghĩa vụ thăm nom con mà không ai được cản trở.
• Cha, mẹ không trực tiếp nuôi con lạm dụng việc thăm nom để cản trở hoặc gây ảnh hưởng xấu đến việc trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con thì người trực tiếp nuôi con có quyền yêu cầu Tòa án hạn chế quyền thăm nom con của người đó.

Nhìn chung, pháp luật quy định về giải quyết tranh chấp nuôi con ngay cả khi không đăng ký kết hôn hay đã đăng ký kết hôn đều nhằm vào mục đích đảm bảo quyền và lợi ích tốt nhất cho con được phát triển đầy đủ và toàn vẹn nhất. 

Trên đây là tư vấn của chúng tôi về vấn đề tranh chấp nuôi con khi không đăng ký kết hôn giải quyết như thế nào. Trong trường hợp Quý bạn đọc có thắc mắc hay có vấn đề gì chưa rõ. Vui lòng liên hệ với chúng tôi qua Hotline: 0908 748 368 để được tư vấn miễn phí. Xin chân thành cảm ơn!